گزارش تولیدو؛
کسری تراز تجاری ۶ ساله شد
به گزارش تولیدو، تراز تجاری از سال ۱۳۹۸ به این سو دیگر مثبت نشد و در ۵ ماهه سال جاری هم باز منفی شده، بگونه ای که در این بازه زمانی تراز تجاری منفی ۴.۴ میلیارد دلار ثبت شده است.
به گزارش تولیدو به نقل از مهر، یکی از اصول اساسی مطرح شده در سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی کاهش وابستگی به درآمدهای حاصل از فروش نفت و گاز، ارتقای شاخصهای عدالت اجتماعی، افزایش تولید، اشتغال و بهره وری است. همینطور در هر دوره هم در برنامه های توسعه ای بر ضرورت کاهش اتکا به درآمدهای نفتی تاکید شده و دولت موظف شده با تعریف راه های درآمدی متنوع، اقتصاد را از نفتی بودن دور کند. بر همین مبنا هم سیاست های کلی کشور و نظام بر اساس کاهش اتکای کشور به درآمدهای نفتی، از راه توسعه صادرات غیرنفتی تنظیم و هدایت شده است. بنابراین، آمار عملکرد تجارت خارجی کشور در حوزه صادرات غیرنفتی همواره از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و نشانگر موفقیت یا عدم موفقیت سیاستگذاری ها و عملکرد اقتصاد کشور در این بخش است.
با این حال امروز متأسفانه شاهد آن هستیم که دولت ها برای سرپوش گذاشتن بر روند منفی تراز تجاری، آمار در ارتباط با صادرات نفت را هم با آمار صادرات غیرنفتی ترکیب کرده و تراز را مثبت جلوه می دهند!
در واقع گمرک ایران که تا پیش از این از عرضه آمار در ارتباط با صادرات نفتی امتناع می کرد، از سال گذشته آغاز به تلفیق آمار صادرات نفتی با غیرنفتی کرد تا از این طریق زهر منفی بودن تراز تجاری را بگیرد؛ این شیوه مثمر ثمر هم بوده بگونه ای که از زمان اعلام آمار در ارتباط با صادرات نفت رسانه ها کمتر به مسئله منفی شدن تراز تجاری در قسمت صادرات غیرنفتی پرداخته اند. تقریبا اغلب رسانه ها همگام با وزارت امور اقتصادی و دارایی، اعلام می کنند که تراز تجاری مثبت است اما دقیق اشاره نمی کنند که به علت احتساب آمار در ارتباط با صادرات نفت تراز تجاری مثبت شده است؛ بعنوان نمونه تراز تجاری سال گذشته را مثبت ۲۰ میلیارد دلار عنوان کرده اند.
همچنین تراز تجاری در ۵ ماهه سال جاری هم منفی بوده است؛ در این بازه زمانی ۲۶ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار واردات و در مقابل ۲۱ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار صادرات غیرنفتی داشته ایم که نشان داده است تراز در ۵ ماهه منفی ۴ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار بوده است.
در جدول زیر آمار در ارتباط با تراز تجاری از سال ۱۳۹۰ تا ۵ ماهه ۱۴۰۳ آمده است. سال تراز تجاری ۱۳۹۰ ۱۷.۸۳۳ - ۱۳۹۱ ۱۲.۰۰۳ - ۱۳۹۲ ۷.۸۶۱ - ۱۳۹۳ ۳.۰۰۹ - ۱۳۹۴ ۸۹۰ + ۱۳۹۵ ۳۵۸ + ۱۳۹۶ ۷.۴۷۲ - ۱۳۹۷ ۱.۴۹۸ + ۱۳۹۸ ۳.۰۶۲ - ۱۳۹۹ ۴.۰۲۹ - ۱۴۰۰ ۴.۵۵۶ - ۱۴۰۱ ۶.۴۸۹ - ۱۴۰۲ ۱۶.۷۰۰ - ۵ ماهه ۱۴۰۳ ۴.۴۰۰ -
بدعت گذاری دولت ها
لازم به یادآوری است که در سال ۸۶ دولت نهم برای اولین بار با بدعت گذاری، آمار میعانات گازی را به سرجمع صادرات غیرنفتی اضافه کرد؛ البته سازمان توسعه تجارت، متولی و سیاست گذار و هدایتگر حوزه تجارت خارجی کوشش کرد تا این بدعت را بگونه ای مدیریت کند؛ بگونه ای که در اعلام آمار صادرات غیرنفتی، ردیف میعانات گازی را به شکل جداگانه اعلام می کرد؛ بر این اساس این رویه به وجود آمد که مسؤلان این سازمان، همواره دو عدد را برای صادرات غیرنفتی اعلام می کردند، یکی صادرات غیرنفتی با احتساب میعانات گازی، و دیگری صادرات غیرنفتی بدون احتساب میعانات گازی. بر همین مبنا هم بحرانی بودن تراز تجاری کشوری هم در بیشتر مواقع با اتکا به صادرات میعانات گازی، برای افکار عمومی تعدیل و بازنمایی می شد.
متأسفانه بدعت گذاری برای مثبت جلوه دادن عملکرد تجارت خارجی بعنوان یک میراث شوم، در دولت یازدهم تکرار شد. به صورتی که متولیان وقت سازمان توسعه تجارت نه فقط میعانات گازی، بلکه گاز مایع را هم بعنوان یک صادرات غیرنفتی تلقی کرده و در سرجمع صادرات غیرنفتی لحاظ می کردند تا از این طریق با بالا بردن آمار صادرات غیرنفتی، تراز تجاری کشور را مثبت جلوه دهند.
در دولت سیزدهم هم اما پا فراتر گذاشته شده و با اضافه شدن صادرات نفت خام به آمار تجارت خارجی کشور تلاش شد زهر منفی بودن تراز تجاری که بالغ بر ۱۷ میلیارد دلار است، گرفته شود!
وقتی گوشی برای شنیدن نیست
امروز در حالی شاهد این وضعیت در تجارت غیرنفتی کشور هستیم که بارها و بارها کارشناسان و خبرگان حوزه تجارت نسبت به مهجور بودن سبد صادراتی ایران و محدود بودن کشورهای هدف صادراتی اخطار داده اند.
حتی آمارهای انتشار یافته از جانب دولت هم بر این ادعا صحه می گذارد؛ بررسی آمار تجارت خارجی کشور نشان داده است که در این بازه زمانی همچون سنوات قبل کالاهایی از قبیل گاز طبیعی مایع شده، پروپان مایع شده، متانول و محصولات نیمه تمام از آهن یا از فولاد بیشترین حجم صادرات را به خود اختصاص داده اند.
همچنین در این سال ها ۵ کشور چین، عراق، امارات متحده عربی، ترکیه و هند خریدار عمده کالاهای صادراتی ایران بوده اند؛ البته گاهی نام افغانستان و پاکستان هم بین ۵ کشور عمده صادراتی ایران هم دیده می شود.
متأسفانه طی سال های اخیر صادرات بر کالاهای کم ارزش متمرکز شده و از آن طرف کالای مصرفی نهایی وارد کشور شده است؛ بعنوان نمونه وزن کالاهای صادراتی (طی سال ۱۴۰۲) ۲۴ میلیون و ۷۵۶ هزار تن و وزن کالاهای وارداتی ۳۵ میلیون و ۷۶۶ هزار تن بوده که مبین آن است که صادرات روی کالاهای کم ارزش متمرکز شده است؛ در واقع خارجی ها مبادرت به خرید مواد اولیه همچون آهن، مواد پتروشیمی و… با قیمت ارزان از ایران کرده اند و از آن طرف کالای مصرفی نهایی وارد کشور شده است؛ یعنی ایران در مقابل صادرات مواد اولیه و مواد خام و نیمه خام مبادرت به واردات کالاهای مصرفی کرده است.
دی ماه سال گذشته نیز مهدی ضیغمی رئیس سازمان توسعه تجارت ایران هم بر این مورد صحه گذاشته و گفته بود که «بیش از ۷۵-۷۰ درصد صادرات کشور را محصولات کامودیتی و کالاهای خام و نیمه خام تشکیل می دهد و سهم کالاهای با ارزش افزوده بالا به رغم روند رو به رشدی که از سالهای اخیر شروع شده است، همچنان اندک است. همینطور تقریبا میتوان گفت ۸۰ درصد صادرات کشور عملاً به ۵ کشور صورت می گیرد. این پنج کشور شامل چین، عراق، ترکیه، امارات و هند است و عملاً ۸۰ درصد صادرات ایران به این ۵ کشور و در ۵ گروه کالایی است.»
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب