همسایه های دور _۱
نقشه تجاری ایران و پاکستان دو همسایه ای که در تجارت غریبه بودند
به گزارش تولیدو، دو کشور ایران و پاکستان نزدیک به 910 کیلومتر مرز مشترک زمینی دارند که این جدا از مرز آبی و مسیر هوایی است با این وجود حجم روابط تجاری در بهترین حالت به 2.5 میلیارد دلار در سال رسیده است.
به گزارش تولیدو به نقل از مهر، ایران با ۱۵ کشور مرزهای زمینی و دریایی دارد که شامل پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، روسیه، قزاقستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، عراق، کویت، عربستان، قطر، بحرین، امارات عربی متحده و عمان می شود. باتوجه به سفر رییس جمهوری ایران به کشور پاکستان، در گزارش پیش رو به وضعیت اقتصاد و تجارت همسایه شرقی ایران یعنی پاکستان با بیش از ۲۴۰ میلیون نفر جمعیت پرداخته ایم.
دو کشور نزدیک به ۹۱۰ کیلومتر مرز مشترک زمینی دارند که این جدا از مرز آبی و مسیر هوایی است. گوادر تا چابهار مسیری نزدیک به ۲۰۰ کیلومتری دارند که مسیر نزدیکی است و دو کشور می توانند ارتباط تجاری مناسبی داشته باشند اما حجم روابط تجاری در بهترین حالت به ۲.۵ میلیارد دلار در سال رسیده است که به هیچ وجه مطلوب نمی باشد.
اقتصاد پاکستان
پاکستان بعد از چند مرحله بررسی و تجدید نظر در مورد ساختار اقتصادی خود، هم اکنون دارای اقتصادی مختلط است که در آن شرکت های دولتی بخش بزرگی از تولید ناخالص داخلی را می سازند. اقتصاد پاکستان که در زمان استقلال این کشور عمدتا کشاورزی بود، امروزه بسیار متنوع شده است. البته که همچنان نزدیک یک چهارم تولید ناخالص داخلی را تشکیل می دهد و نزدیک به ۴۰ درصد نیروی کار در کشاورزی یا بخش های مرتبط شاغلند. اما از نظر ساختار اقتصادی، پاکستان بیشتر به کشورهای با درآمد متوسط شرق و جنوب شرقی آسیا شباهت دارد تا کشورهای فقیرتر شبه قاره هند. عملکرد اقتصادی این کشور با خیلی از دیگر کشورهای درحال توسعه سازگارتر است.
بر اساس آمار بانک جهانی (WB) در سال ۲۰۲۲ تولید ناخالص داخلی پاکستان ۳۷۵ میلیارد دلار بوده که رشد ۶.۱ درصدی را نسبت به سال ۲۰۲۱ داشته است. همین طور برمبنای اطلاعات مؤسسه آمار پاکستان، نرخ تورم کلی این کشور ۳۷.۰۷ درصد ثبت شده است.
تجارت ایران و پاکستان
به اعتقاد کارشناسان، پاکستان به گاز، به صنعت پتروشیمی، محصولات ساختمانی، رنگ، انواع و اقسام میوه جاتی که ایران دارد مثل سیب و انگور احتیاج دارد که پاکستان واردکننده آنست. در مقابل پاکستان صادرکننده برنج است. کاغذ و محصولاتی از این دست دارد، کنجد از پاکستان به ایران صادر می شود، میوه هایی مختلف مثل انبه از پاکستان می آید. بدین سبب دو کشور اقتصاد مکمل و جمعیت بسیار زیادی هم دارند اما تا حالا به دلیلهای زیادی همچون قوانین پیچیده گمرکی دو کشور، مشکلات تحریمی و… سطح روابط دو کشور به حد مطلوب نرسیده است.
بر این اساس هم بررسی وضعیت تجارت ایران و پاکستان در سالهای ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ نشان میدهد که صادرات ایران به پاکستان از نظر ارزش روند صعودی داشته، به شکلی که از ۱.۲ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۷ به ۲.۰۷ میلیارد دلار در آخر سال ۱۴۰۲ رسیده است. سهم صادرات ایران به پاکستان در سالهای ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ روند ثابتی داشته؛ بیشترین سهم با ۴.۱ درصد برای سال ۱۴۰۲ و کمترین سهم با ۲.۶ درصد برای سال ۱۴۰۰ بوده است.
همچنین در این بازه زمانی واردات ایران از پاکستان از نظر ارزش روند صعودی داشته، به شکلی که از ۳۴۱ میلیون دلار در سال ۱۳۹۷ به ۶۷۳.۹ میلیون دلار در آخر سال ۱۴۰۲ رسیده است. سهم واردات ایران از پاکستان در سالهای ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ حدودا ثابت و برابر یک درصد بوده است. بیشترین سهم با ۱.۷ درصد برای سال ۱۴۰۱ و کمترین سهم با نیم درصد برای سال ۱۳۹۹ بوده است. این رقم در سال ۱۴۰۲ سهمی نزدیک به یک درصدی از کل واردات ایران بود.
علت عمده کاهش واردات ایران از پاکستان، افزایش تولید برنج در کشور و عدم نیاز به واردات این محصول مانند سالهای پیش از کشورهایی نظیر پاکستان و هند بوده است.
در جدول زیر وضعیت تجارت دو کشور از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ آمده است.
همچنین تراز تجاری ایران با پاکستان به لحاظ ارزشی طی سالهای ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۱ همیشه به نفع ایران بوده، اما طی دو سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ واردات ایران از پاکستان از سرعت رشد بمراتب بالاتری در مقایسه با صادرات ایران به پاکستان داشته و سهم برنج نیز از کل ارزش صادرات ایران از این کشور بیش از ۸۵ درصد بوده است.
در این بین رییس جمهوری ایران روز گذشته بعد از دیدار و گفت و گو با شهباز شریف نخست وزیر پاکستان و پس از آئین امضای اسناد همکاری بین مسؤولان دو کشور، اعلام نمود که «سطح روابط تجاری قابل قبول نیست و این روابط در گام اول به ۱۰ میلیارد دلار برسد. ما مرز را بین دو کشور یک فرصت می دانیم و این فرصت می تواند در راستای رفاه دو کشور به کار گرفته شود.»
با توجه به روند صعودی تجارت دو کشور بنظر می رسد با شناسایی ظرفیتهای خالی پاکستان و بازاریابی دقیق بتوان هدف تجارت ۱۰ میلیارد دلاری را محقق کرد.
قراردادهای تجاری دوطرف
با توجه به اهمیت قراردادها و معاهدات بین المللی، طی سالهای اخیر دو کشور تلاش هایی برای توسعه مناسبات تجاری داشتند اما هنوز به نتیجه نهایی نرسیده است؛ برای مثال در سال ۱۳۸۲ ایران و پاکستان یک موافقت نامه تعرفه ترجیحی منعقد نمودند، اما از سال ۱۳۹۷ واردات بیش از ۲۰۰۰ قلم کالا ممنوع گردید و خیلی از کالاهای موجود در توافق نامه تعرفه ترجیحی ایران و پاکستان نیز در این لیست قرار گرفتند. محمدصادق قنادزاده، معاون ارتقای کسب و کارهای بین المللی سازمان توسعه تجارت در این رابطه به مهر اظهار داشته بود: هم اکنون موافقتنامه تجارت ترجیحی با پاکستان احیا شده و سند پایه تجارت آزاد با پاکستان نیز سال ها قبل نهایی شده بود منتهی روی لیست کالاها باید به جمع بندی برسیم که در این جهت مذاکرات با پاکستان شروع شده و مقرر است در کارگروه های مشترکی بررسی های لازم را درباب لیست کالاها انجام دهیم.
همچنین سال قبل سند برنامه راهبردی همکاریهای تجاری پنج ساله بین دو کشور برای سالهای ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۸ امضا شد؛ بر طبق این سند، روابط تجاری ایران و پاکستان می تواند تا ۵ میلیارد دلار افزایش یابد.
چندی پیش نیز رؤسای گمرکات ایران و پاکستان با هدف تسهیل و توسعه تجارت در اسلام آباد مذاکره و در ۱۵ بند برای رفع موانع گمرکی توافق کردند. که با عملیاتی شدن آن مبادلات تجاری میان دو کشور بیشتر می شود. عملیاتی کردن تبادل الکترونیکی داده ها و اطلاعات با تشکیل تیم اجرائی از طرف دو طرف، ارائه تسهیلات گمرکی برای تسهیل تهاتر کالایی در منطقه آزاد چابهار و امکان تردد کامیون های ایرانی به عمق سرزمینی پاکستان همچون توافقات بین ایران و پاکستان بود.
احداث ترمینال ریمدان
نکته دیگر آنکه ایران و پاکستان این ظرفیت را دارند که بواسطه حمل و نقل ارزان زمینی و هم بواسطه راه آهن آی. تی. آی (اسلام آباد-تهران-استامبول) از ظرفیتهای این حوزه برای ارتقای روابط تجاری و اقتصادی خود بهره گیرند. این زیرساخت برقرار است و دو کشور می توانند به این واسطه شاهد تحول بزرگ در عرصه اقتصاد و تجارت باشند.
همچنین به زعم کارشناسان پاکستانی، مساله مهم دیگر در روابط ایران و پاکستان، کانال ارتباطی و ترابری گوادر به چابهار است که باید در اولویت های دو کشور جای گیرد.
از سویی دیگر نیز باتوجه به تمایل دو کشور برای حمل و نقل کالا بصورت زمین، برنامه ریزی شده که با راه اندازی ترمینال ریمدان در مرز ایران و پاکستان، تعداد کامیون های حمل و نقل کالا بین دو کشور به هزار دستگاه برسد.
بر این اساس، اقتصاد ایران و پاکستان در عرصه تجارت خارجی مکمل یکدیگرند بدین سبب پاکستان می تواند نقش مهم و اساسی در پیاده سازی نقشه ارزی و تجاری کشور داشته باشد. در حقیقت توسعه تجارت خارجی با پاکستان می تواند به ایران برای خنثی سازی تحریم ها کمک شایانی کند. این مساله در رابطه با پاکستان نیز بوسیله کمک ایران به تامین امنیت انرژی این کشور برای پیگیری برنامه های توسعه اقتصادی مطرح است.
خبرگزاری مهر در گزارش دیگری به موضوع انتقال گاز ایران به پاکستان پرداخته است. برای مطالعه جزییات این گزارش اینجا را کلیک کنید.
منبع: tolido.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب